|
500KV a KADAR ŞALT SAHASI
ENERJİ OTOMASYONU ve SCADA
YAZILIMI
1.1.
Scada yazılımı, iletim ve
dağıtım transformatör
merkezlerindeki primer ve
sekonder cihazların gerçek
zamanlı olarak izlenmesi ve
kumanda edilmesi için dizayn
edilmiş olacaktır.
1.2.
Proses otomasyonu için
tasarlanmış veya
dönüştürülmüş scada
yazılımları kabul
edilmeyecektir.
1.3.
Scada yazılımı 154kV Trafo
Otomasyonu (Substation
Automation) uygulamalarında
yaygın olarak kullanılan bir
yazılım olacaktır. Dünyada
ve Türkiye’de 154kV ve üzeri
trafo otomasyon
sistemlerinde en az 5 yıl
kullanıldığına dair
referanslar verilecektir.
1.4.
Scada yazılımında en az
5.000 IO tanımlanabilecek,
istenildiğinde ileride I/O
sayısı artırılabilecektir.
1.5.
Scada yazılımı hot-standby
olarak çalışacak, otomatik
veya manuel failover
özelliği olacak, failover
sırasında veri kaybı
yaşanmayacaktır.
1.6.
Scada yazılımı, iki adet iş
istasyonu üzerinden
kullanıcı grafiklerini
operatöre sunan arabirimlere
sahip olacaktır.
1.7.
SCADA yazılımı; arazideki
her türlü değişikliğin
yansıtılabildiği,
operatörün olayları grafik
tabanlı izleyebileceği ve
kumanda edebileceği
kullanımı kolay olan bir
uygulama yazılımı olacaktır.
1.8.
SCADA yazılımı her türlü
hatalardan (bug)
arındırılmış olacaktır.
1.9.
SCADA yazılımı
bilgisayarların, çevresel
aygıtların ve bilgisayar
sürümlü donanımın çalışması
için gerekli olan her şeyi
içerecek ve kolayca
genişletme yapılabilmesine
olanak sağlayacaktır.
1.10. SCADA
yazılımı, sıralı kayıt
görevleri için gerekli tüm
programları içerecektir.
1.11. Scada
yazılımı OPC server
kullanmaksızın aşağıdaki
protokoller ile başka RCC(Remote
Control Center), RTU ve
IED’lerle
haberleşebilecektir.
a. IEC
60870-5-101 Balanced Master.
b. IEC
60870-5-101 Balanced Slave.
c. IEC
60870-5-101 Unbalanced
Master.
d. IEC
60870-5-101 Unbalanced Slave.
e. IEC
60870-5-103 Unbalanced
Master.
f. IEC
60870-5-104 Master.
g. IEC
60870-5-104 Slave.
h. Modbus RTU
Master.
i. Modbus
Master.
j. Modbus TCP
Master.
k. Modbus TCP
RTU Master.
1.12. Scada
yazılımı aşağıdaki açık
arabirimleri
destekleyecektir.
a. OPC DA
client & server.
b. ODBC client.
c. DDE client.
d. Application
programming interfaces for
application & communication
extensions.
1.13. Scada
yazılımındaki tüm kullanıcı
arabirimlerinin bit araç (tool)
aracılığı ile kolayca
Türkçeleştirilmesi mümkün
olacaktır.
1.14. Scada
yazılımı, güncellemeye ve
genişlemeye uygun olacaktır.
1.15. Scada
yazılımı kolayca ve
emniyetli bir şekilde koruma
ve kontrol IED’leri (Intelligent
Electronic Device) ile
etkileşime uygun olacaktır.
1.16. Scada
yazılımında sinyal
mühendisliği ve sistem
yapılandırması için yardımcı
araçlarlar (tools)
bulunacaktır. Sinyallerin
tanımlanması ve sistem
yapılandırması bu araçların
kullanımı ile kolayca
yapılacak, istenildiğinde
sinyaller Excel programına
export edilip gerekli
parametreler girildikten
sonra scada veritabanına
import edilebilecektir.
1.17.
Herhangi bir programlama
dili ile yazılım kodları
yazmaksızın, sinyal
mühendisliği ve sistem
yapılandırması için mevcut
yardımcı araçlar vasıtasıyla
sadece parametrelendirme
yapmak suretiyle sistemi
devreye almak mümkün
olacaktır.
1.18. Scada
yazılımı kullanıcı arabirimi
üzerinden operatör ayırıcı,
yük ayırıcısı ve kesici gibi
açma kapama cihazları ile
aşağıdaki işlemleri
yapabilecektir.
a. Cihazlara
açma veya kapama kumandası
gönderme.
b. Cihazları
aşağıdaki işlemlere karşı
bloklama yapabilecektir.
· Kumanda.
· Alarm.
· Olay.
· Yazıcı çıktısı.
c. Cihazın
konumunun manuel olarak
operatör tarafından ,
aktarma-açık-kapalı-arıza
olmak üzere değiştirilmesi.
Bu durumda cihaz sembolü,
konumu gerçek zamanlı
olmadığından, farklı renk
bildirimi ile
gösterilecektir.
d. Cihaza ait
alarmlar izlenebilmelidir.
e. Cihazın kaç
kez açma kapama yaptığı
izlenebilmelidir.
1.19. Tüm
cihaz sembolleri aşağıdaki
durumlar için farklı renk
bildirimi ile
gösterilecektir.
a. Güncel
olmayan veri.
b. OPC veri
kalitesi kötü.
c. Başka bir
monitörde seçilmiş.
d. Geçersiz
değer.
e. Alarm, kabul
edilmemiş.
f. Alarm.
g. Kumanda
bloklanmış.
h. Bloklanmış.
i. Analog
ölçme yüksek alarm.
j. Analog
ölçme yüksek öncesi alarm.
k. Analog ölçme
düşük öncesi alarm.
l. Analog
ölçme düşük alarm.
m. Manuel olarak
girilmiş.
n. Tehlike.
o. Normal.
1.20.
Kullanıcı grafiklerinin, tek
hat şemalarının, menülerin
hazırlanması için kendi
grafik hazırlama programı
olacaktır. Bu grafik
hazırlama programının
kütüphanesinde IEC ve ANSI
standartlarında iletim ve
dağıtım transformatör
merkezlerinde kullanılan tüm
cihazların sembolleri
bulunacaktır. Bu cihazların
bazıları şunlardır:
a. Kesici.
b. Yük ayırıcı.
c. Ayırıcı.
d.
Transformatör.
e. Akım
trafosu.
f. Voltaj
trafosu.
g. Kontaktör.
h. Reaktör.
i. Bara.
j.
Kondansatör.
k. Motor.
l. Jeneratör.
1.21.
Kesici, ayırıcı ve yük
ayırıcısı gibi yüksek
gerilim anahtarlama
cihazlarının pozisyonu,
açık-kapalı-aktarma-arıza,
olmak üzere IEC standardında
dört farklı sembol ile
gösterilecektir. Bu
semboller yazılımın
kütüphanesinde bulunacak,
ileride istendiğinde
sürükle bırak yöntemi ile
grafik sayfasına kolayca
eklenebilecektir.
1.22. Scada
yazılımı tüm alarm
sinyallerinin, durum
sinyallerinin, sistemdeki
değişimlerin ve aynı
zamanda operatör
komutlarının ve sonuçlarının
tarihsel sırası ile kayıt
edildiği bir olay sayfasına
sahip olacaktır. Olay
sayfasında en az aşağıdaki
sütunlar yer alacaktır.
a. Tarih.
b.
Zaman(saat-dakika-saniye-milisaniye).
c. İstasyon.
d. Bara.
e. Cihaz.
f. Açıklama.
1.23. Normal
koşullarda sıralı kayıtların
dot-matrix printer ile
sürekli çıktısı alınacak,
istendiğinde üst seviye
yetkiye sahip kullanıcı
tarafından bu özellik geçici
olarak devre dışı
bırakılacaktır. İş
istasyonları devre dışı
kalsa bile yazıcı sıralı
olay kayıtlarını yazacaktır.
1.24. Scada
yazılımında sistemde mevcut
alarmların gösterildiği bir
alarm sayfası olacaktır.
1.25. Olay
veya alarm sayfasında,
girilen zaman aralığındaki
olaylar veya alarmlar
görüntülenecektir.
1.26. Olay
veya alarm sayfasında en
azından aşağıdaki filtreler
olacaktır.
a. İstasyon.
b. Bara.
c. Cihaz.
d. Alarm
sınıfı.
1.27. Olay
veya alarm sayfasında
istenilen bir kelime ARA
aracı ile bulunabilecektir.
1.28. Olay
veya alarm sayfasındaki
yazıların formatı
ayarlanabilecektir.
1.29. En son
gerçekleşen olay veya alarm
en üst satırda
gösterilecektir.
1.30. Olay
veya alarm sayfasındaki
verilerin yazıcıdan çıktısı
istenildiğinde
alınabilecektir.
1.31. Alarm
sayfasındaki tüm alarmlar
yada mevcut sayfadaki tüm
alarmlar tek bir ikon’a fare
ile kliklemek suretiyle
kabul edilecektir.
1.32. Proses
sayfasında en azından son
gelen alarm tek satır
halinde operatöre sunulacak
ve operatör bu alarmı kabul
edebilecektir.
1.33. Proses
sayfasında ekrandaki tek hat
şemasının zoom’lama ve
sağa-sola, yukarı-aşağı adım
adım ilerletme ok tuşları
olacaktır.
1.34.
Farenin orta tuşunu
kullanarak zoom’lama mümkün
olacaktır.
1.35.
Komutların çeşitli
durumlarda
gerçekleştirilmesinin
önlenmesi için kontrol
noktaları
bloklanabilecektir.
1.36. Scada
yazılımında bloklanan tüm
sinyaller bir sayfada
görüntülenecektir.
1.37.
Sistemde tanımlı tüm analog
sinyaller trend sayfaları
olarak görüntülenecektir.
Grafik ekran açıkken yeni
gelen değerler grafiğe
yansıyacaktır. Bu değerler
araziden gelen değere göre
grafik üzerinde
güncellenecektir. Ancak
istendiğinde belirli bir an
için yakalanarak çıktısı
alınabilecektir.
1.38.
Ölçülen analog değerler
kaydedilerek ileride analiz
yapılmak üzere
saatlik-günlük-haftalık-aylık-yıllık
olarak raporlanabilecektir.
1.39.
Sistemde kullanıcı tanımları
en azından aşağıdaki yetki
seviyelerinde yapılacaktır.
a. İzleme.
b. Kumanda.
c. Mühendislik.
1.40.
Operatörlerin veritabanına
doğrudan erişmelerine izin
verilmeyecektir. Olay,
alarm, analog değerler,
v.b. kesinlikle operatör
tarafından
değiştirilemeyecek ve
silinemeyecektir.
1.41. Scada
yazılımının 2 server ve 2 iş
istasyonu üzerinde
sıcak-yedek olarak çalışması
için gerekli işletim
sistemleri, ofis
programları, diğer
yazılımlar ve lisansları
verilecektir.
1.42. Scada
yazılımının kullanımı,
yapılandırılması, sinyal
mühendisliği için gerekli
doküman ve eğitim
verilecektir.
2- RTU (REMOTE TERMINAL
UNIT):
2.1. RTU’LARIN GENEL
ÖZELLİKLERİ:
a. Uzak uç
birimleri (Remote Terminal
Unit-RTU) konfigure
edilebilir ve merkezle
iletişimi IEC 870-5-101
veIEC 870-5-104veyaIEC
61850 iletişim protokolü
ile olacaktır.
b. Bu
birimlerin alarm ve cihaz
konumları için Digital
Giriş, kumanda için Digital
Çıkış, analog değerler için
Analog Giriş modülleri ve
trafo merkezlerindeki mesafe
koruma rölesi, sayaç ve
kompanzasyon rölesi ile
haberleşmek için IEC
870-5-103, IEC
61850vayaMODBUS protokollerini
destekleyen iletişim
modülleri olacaktır.
c. RTU’lar ve
Trafo Otomasyon Scada
Yazılımı aynı üretici
firmanın olacaktır.
d. RTU’lar
substation automation
uygulamalarında yaygın
olarak kullanılıyor
olacaktır. Dünyada ve
Türkiye’de 154kV ve üzeri
trafo otomasyon
sistemlerinde en az 5 yıl
kullanıldığına dair
referanslar verilecektir.
e. Tüm IO
(giriş-çıkış) ve haberleşme
modüllerinin minimum
izolasyon değeri 2000V
olacaktır.
f. Besleme
gerilimi 48V DC olacaktır.
g. İzlenen tüm
değer, alarm ve konum
bilgilerine 1 milisaniye
hassasiyetle zaman etiketi
atılması mümkün olacaktır.
h. GPS ile tüm
sistemin eş zamanlı
olmasının sağlanması mümkün
olacaktır.
i. Bilgi
işleme prensibi interrupt
olacaktır.
j. Üst
sistemle IEC
870-5-101, IEC
870-5-104ve IEC 61850 iletişim
protokolleri ile ve alt
sistem ile (koruma röleleri) IEC
870-5-103, IECIEC
61850, MODBUS iletişim
protokolü ile haberleşme
imkanı olacaktır.
k. Tüm giriş ve
çıkış arabirimlerinin
birbirlerinden galvanik
yalıtımı olacaktır.
l. Standart
modüllere dayalı tasarım
olacaktır.
m. Kendi kendini
izleyebilecektir.
n. İşlemsel
durumu
görüntülenebilecektir.
o. Yerel hata
saptanabilecektir.
p. Çıkış
kontrolü ile komutun
yerine getirildiğini
doğrulanacaktır.
q. RTU'lerin
temelini mikroişlemciler
oluşturacaktır. Tüm
RTU'lerin temel
donanımları aynı, ancak
çevresel arabirimleri
çeşitli sayılarda olacaktır.
RTU’da kullanılan tüm
modüller enerji altında
değiştirilebilir olacaktır.
Uzak Uç Birimlerinin temel
donanımı aşağıdakilerden
oluşacaktır:
· Güç kartı.
· Haberleşme modülleri
(Ethernet , RS232/RS485 ,
modem ve
hat sonu
birimleri v.b.).
· Raklar, kabinler ve
konstrüksiyonları.
· Merkezi işlem birimi
ve bellek.
· Digital giriş, çıkış.
· Analog giriş.
· Transducerlar.
· İç tel kablaj.
· Servis ve bakım için
donanım.
r. Windows
tabanlı bir araç (tool) ile
IEC 61346-1standardına uygun
olaraksinyal mühendisliği
kolayca yapılabilecek ve bu
araç ile Excel programından
veri import edilebilecektir.
s. RTU’ların
çevresel şartları aşağıdaki
gibi olacaktır.
· Çalışma sıcaklığı:
-25...55°C
IEC60068-2-1/2
·
Nem:
5...95%
IEC60068-2-1/2
· Sıcaklık değişim
oranı: 0,5°C/dak.
IEC60870-2-2 class C1
· Atmosferik basınç:
70...107kPa IEC60870-2-2
class C1
t. RTU’nun
teknik özellikleri, montajı,
kullanımı, bakımı,
programlanması, veri tabanı
yüklenmesi hakkında tüm
dökümanlar ve eğitim
verilecektir.
u. RTU’nun
montajı için gerekli olacak
her türlü araç gereç(özel
tool’lar, konnektör
pensleri, konnektörler,
aparatlar v.b.) RTU ile
birlikte verilecektir.
v. RTU’nun
programlanması,
parametrelendirilmesi veya
veritabanı yüklenmesi için
gerekli her türlü yazılım ve
donanım ürünleri
(Programlama yazılımları,
veritabanı yükleme
yazılımları, veri tabanı
yüklemek için diz üstü pc
v.b) RTU ile birlikte
verilecektir.
w. Test
çalışmalarında kullanılmak
üzere IEC 870-5-101, IEC
870-5-103, IEC 870-5-104 ve
MODBUS protokollerini içeren
protokol analizör
programları RTU ile birlikte
verilecektir.
2.2 RTU
MODÜLLERİNİN TEKNİK
ÖZELLİKLERİ:
2.2.1 Subrack
(Şase):
a) Şase’de en
az 20 slot olacaktır.
b) Euro-card
formatında (DIN 41494) 19
inç ve 3HE yüksekliğinde
olacaktır.
c) Güç kaynağı
modülü için en fazla iki
slot ayrılacaktır.
d) Rack tipi
Front Mount olacaktır.
2.2.2 Güç
Kaynağı:
a) Giriş
voltajı 24-60V DC.
b) Çıkış voltajı
5V ve 24V DC.
c) Çıkış gücü
yaklaşık 50W.
d) Giriş ve
çıkış arasında potansiyel
izolasyonu olacaktır.
e) Soğutma
sistemi doğal olacak, fan
kullanılmayacaktır.
f) Elektronik
güç sınırlaması olacaktır.
g) Kısa devre
koruması olacaktır.
h) Yüksek
gerilim koruması olacaktır.
i) Çıkış
voltajını gösteren led
(light emitting
diodes)olacaktır.
j) Arıza
durumunda alarm çıkışı
olacaktır.
k) PCB boyutları
3HE, Euro-card formatında
olacaktır.
2.2.3 Dijital
Giriş Modülü:
a) 16 adet
binary proses sinyali için
izole edilmiş girişi
olacaktır.
b) Girişlerin
taranması ve işlenmesi 1 msn
zaman hassasiyeti ile
gerçekleştirilecektir.
c) Aşağıdaki
sinyalleri işleyebilecektir;
· 16 single indications
with time stamp.
· 8 double indications
with time stamp.
· 2 digital measured
values each with 8 bit.
· 1 digital measured
value with 16 bit.
· 16 pulse counters.
d) Giriş
sinyallerinin durumunu
gösteren 16 adet LED
olacaktır.
e) En az 50
adet zaman etiketli olay
mesajını geçici olarak
kronolojik sırasında
saklamak için buffer’ı
olacaktır.
f) Dijital
giriş modülünde bir arıza
meydana gelirse, modülün ön
tarafında bir LED yanacak ve
aynı zamanda CPU modülüne bu
arıza bildirilecektir.
g) 3HE, Euro-card
formatında olacaktır.
h) AC test
voltage: 2.5 kV 50 Hz / VDE
804 safety electrical
isolation.
i) Impulse
voltage withstand test: 5 kV
(1.2/50) IEC 255- -4 (class
III).
j) Electrical
fast transient test: 1 kV
IEC 801- -4 (class 2).
k) High
frequency disturbance test:
2.5 kV (1MHz) IEC 255- -4 (class
III).
2.2.4 Dijital
Çıkış Modülü:
a) Potansiyel
olarak izole edilmiş 16 adet
binary output sinyali
olacaktır.
b) Aşağıdaki
sinyal tipleri için
kullanılabilecektir.
· 1 veya 2 kutuplu
kumandalar.
· Set-point mesajları.
· Genel output
mesajları.
c) Binary
çıkışlar özellikleri
aşağıdaki gibi olan röle
kontakları üzerinden
olacaktır.
· Maksimum anahtarlama
voltajı 60V.
· Omik yük dayanımı
minumum 50W.
· Kumanda palsı
süresince sürekli akım ≤4A.
d) Kumanda çıkış
süresi kontrol
edilebilecektir.
e) Dijital
çıkış modülünde bir arıza
meydana gelirse, modülün ön
tarafında bir LED yanacak ve
aynı zamanda CPU modülüne bu
arıza bildirilecektir.
f) 3HE, Euro-card
formatında olacaktır.
g) AC test
voltage: 2.5 kV 50 Hz / VDE
804 safety electrical
isolation.
h) Impulse
voltage withstand test: 5 kV
(1.2/50) IEC 255- -4 (class
III).
i) Electrical
fast transient test: 1 kV
IEC 801- -4 (class 2).
j) High
frequency disturbance test:
2.5 kV (1MHz) IEC 255- -4 (class
III).
2.2.5 Analog
İnput Modülü:
a) En az 8
analog değerin kaydı
yapılabilecektir.
b) Ölçme aralığı
aşağıdaki gibi olacaktır.
· ±2mA
· ±5mA
· ±10 mA
· ±20 mA
· ±40 mA
· ±2V DC
· 0 ... + 20 V DC
c)
Çözünürlük(Resolution):
12bit + işaret olacaktır.
d) Analog giriş
modülünde bir arıza meydana
gelirse, modülün ön
tarafında bir LED yanacak ve
aynı zamanda CPU modülüne bu
arıza bildirilecektir.
e) 3HE,
Euro-card formatında
olacaktır.
f) AC test
voltage: 2.5 kV 50 Hz / VDE
804 safety electrical
isolation.
g) Impulse
voltage withstand test: 5 kV
(1.2/50) IEC 255- -4 (class
III).
h) Electrical
fast transient test: 1 kV
IEC 801- -4 (class 2).
i) High
frequency disturbance test:
2.5 kV (1MHz) IEC 255- -4 (class
III).
2.2.6 CPU
ve Haberleşme Modülü:
a) RTU çevresel
bus’ını kullanarak I/O
modüllerinin yönetimini ve
kontrolünü yapacaktır.
b) Input Modüllerindeki
proses sinyallerini
okuyacaktır.
c) Output
Modüllerine kumanda
çıkışlarını gönderecektir.
d) CPU ve
Haberleşme Modülü, üzerinde
entegre seri ve Ethernet
10/100Base T LAN
arabirimlerini kullanarak,
RCC (Remote Control Central)
ile IEC 870-5-101 ve IEC
870-5-104 iletişim protokolü
ile,IED ve sekonder koruma
cihazları ile IEC61850 ve IEC
870-5-103, MODBUS iletişim
protokü ile haberleşmeye
hazır olacaktır.
e) Temel izleme
ve kumanda işlemleri için
entegre Web-Server
teknolojisi ile çalışan HMI(Human
Machine Interface) arabirimi
olacak ve herhangi bir
Web-Browser programı ile
Ethernet 10/100Base T LAN
arabirimlerini kullanarak
RTU ile lokal veya uzak
bağlantı kurularak aşağıdaki
işlemler yapılabilecek.
· Substation’ın tekhat
diyagramı ve diğer kontrol
elemanlarını içeren grafik
sayfası olacak, bu sayfa
aracılığı ile izleme ve
kumanda işlemleri
gerçekleştirilebilecektir.
· Olay sayfası ve Alarm
listesi olacaktır.
· RCC’den (Remote
Control Central) HMI’e
(Human Machine
Interface)erişim mümkün
olacak, böylece kumanda
merkezinden RTU’nun iç hata
mesajları, konfigürasyonu,
bağlı proses sinyallerinin
durumu izlenebilecek,
istenirse bu bilgiler
download yada upload
yapılabilecektir.
· Aşağıdaki veriler
zaman etiketiyle
arşivlenecektir.
1. RTU’ya ve
bağlı alt sistemlere ait
proses olayları.
2. Kullanıcı
girişleri.
3. Kumandalar.
4. Sistem olay
ve mesajları.
5. Analog ölçüm
değerleri.
· İstenildiğinde
arşivlenen bilgiler local
printer üzerinden
yazdırılabilecektir.
f) I/O
Modüllerinin zaman
senkronizasyonunu
yapacaktır.
g)
Programlanabilir lojik
kontrol (Programmable Logic
Control) özelliği ile IEC
61131-3 standardında
programlanabilecektir.
h) Alt birimler
ve üst birimler arasında
communication gateway olarak
kullanılabilecektir.
i) Modül
üzerinde pil olmayacak,
konfigürasyon bilgileri
flash memory’e yazılacak,
enerji kesilse de bu
bilgiler silinmeyecektir.
j) CPU,
minumum 132 Mhz ve 32 bit
olacaktır.
k) Ram en az
64MByte olacaktır.
l) Flash
Memory en az 128MByte
olacaktır.
m) Üzerinde
entegre en az aşağıdaki
arabirimler olacaktır.
· 2 adet Physical
Interfaces: RS232C
· 1 adet Physical
Interfaces: RS485
· 1 adet Physical
Interface: 10BaseT/100BaseT
n) 3HE, Euro-card
formatında olacaktı
|
